17 stycznia 2025, piątekOpis:
„Skrowaczewski 100: Clarinet Concerto and Triple Concerto”
Upamiętnienie światowej sławy dyrygenta i kompozytora oraz mistrzowski popis czołowych polskich zespołów symfonicznych: Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie i NOSPR w Katowicach.
Gdyby nie wypadek, któremu podczas wojny uległ w rodzinnym Lwowie, Stanisław Skrowaczewki (1923-2017) zostałby zapewne pianistą-wirtuozem. Kontuzjowany w obie dłonie poświęcił się jednak komponowaniu i dyrygowaniu orkiestrami - i jeszcze przed trzydziestką osiągnął spektakularne, europejskie sukcesy. Pracował w Krakowie, Wrocławiu, Katowicach i Warszawie, w Paryżu studiował u Nadii Boulanger, zdobywał laury międzynarodowych konkursów kompozytorskich i dyrygenckich. W 1956 r. poprowadził orkiestry z Cleveland, Nowego Jorku, Pittsburgha i Cincinnati, a w 1960 r. podjął decyzję o pozostaniu w USA na stałe. Zamieszkał w Minneapolis, gdzie szefował orkiestrze symfonicznej i skąd coraz częściej wyjeżdżał na zaproszenia filharmonii i oper w Nowym Jorku, Berlinie, Wiedniu, Londynie, Amsterdamie, Paryżu, Tokio… Nagrał dziesiątki płyt (zasłynął zwłaszcza interpretacjami monumentalnych dzieł austriackiego neoromantyka Antona Brucknera), nigdy też nie przestał pielęgnować związków z ojczyzną - zwłaszcza w ostatnich dekadach swojego życia był w Polsce częstym - witanym z honorami - gościem.
Na początku lat 80. Stanisław Skrowaczewski zrezygnował z etatu w orkiestrze w Minneapolis, by w pełni oddać się pasji tworzenie nowej muzyki. Koncert klarnetowy był dla niego - wówczas już prawie sześćdziesięciolatka! - pierwszym poważnym zamówieniem kompozytorskim. Powstał utwór mroczny, introwertyczny, pełen niepokoju. „Nigdy wcześniej nie grałem na tym instrumencie, ale w miarę komponowania zacząłem nim oddychać, czuć, jakby był częścią mnie. To było tak, jakby pomysły pochodziły prosto z wnętrza” - wspominał po latach Stanisław Skrowaczewski. Komponując w 1991 r. koncert potrójny na skrzypce, klarnet i fortepian, chętnie przyznawał się do inspiracji wielkimi poprzednikami i nie krył ambicji, by im dorównać: „[chodzi o] aspekt czysto muzyczny, filozoficzny, wstępnie metafizyczny: to kwestia treści, przesłania, samoekspresji, poszukiwania sensu i piękna. To jest to, co dali nam wielcy mistrzowie przeszłości; to jest to, o co chodzi w muzyce i sztuce! Żyję tak emocjonalnie wielką muzyką przeszłości, którą dyryguję, że chcę mieć takie samo uczucie do każdego utworu muzyki współczesnej - w tym mojego własnego. (…) Dla mnie powodem i potrzebą komponowania jest próba stania się tak samo emocjonalnie wzruszonym, jak jestem w obecności wielkich kompozytorów.”
Album, którego współwydawcą jest Agencja Muzyczna Polskiego Radia, nie ma swojego odpowiednika w światowej fonografii. Mówi Krzysztof Grzybowski, wirtuoz klarnetu i inicjator wydawnictwa: „To dopiero drugie na świecie nagranie koncertu klarnetowego i pierwsze potrójnego. W ten sposób moje pokolenie kłania się Mistrzowi, na którego koncertach i nagraniach się wychowało. Chciałbym, żeby te nieznane jeszcze szerzej dzieła Skrowaczewskiego, unikalne na skalę światową, a od teraz już powszechnie dostępne, weszły na stałe do repertuaru sal koncertowych i zainicjowały badania nad jego kompozytorskim stylem.”
Program albumu:
W realizacji nagrań wzięli udzieli:
Nagrań dokonano w Studiu koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie w październiku 2021 r. („Clarinet Concerto”) oraz w sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach w grudniu 2023 r. („Triple Concerto”).
Realizacja albumu została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego w ramach programu „Muzyczny ślad” realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Współwydawcą albumu jest Stowarzyszenie Edukacji Muzycznej w Suwałkach.
