29 listopada 2018, czwartekKażdy, kto sądzi, że świat się kończy, powinien na nowo przemyśleć sprawę: ludzie żyją dłużej, są coraz zdrowsi, bardziej wolni i szczęśliwi, a chociaż świat stoi przed obliczem poważnych problemów, rozwiązania kryją się w oświeceniowym ideale stosowania rozumu i nauki.
Czy świat naprawdę się rozpada? Czy ideał postępu się zdezaktualizował? W tej błyskotliwie napisanej ocenie kondycji ludzkiej w trzecim tysiącleciu psycholog poznawczy i intelektualista Steven Pinker nakłania nas, abyśmy się nie koncentrowali na krzykliwych nagłówkach i proroctwach zagłady, które wydobywają z nas najgorsze skrzywienia poznawcze. Zamiast tego radzi śledzić dane empiryczne: na siedemdziesięciu pięciu zdumiewiających wykresach Pinker pokazuje, że życie, zdrowie, dostatek, bezpieczeństwo, pokój, wiedza i szczęście wzrastają nie tylko na Zachodzie, lecz na całym świecie. Motorem tego postępu nie jest jakaś kosmiczna czy mistyczna siła. Jest on dobrodziejstwem Oświecenia: przekonania, że wiedza może się przyczynić do poprawy ludzkiego losu.
Jak już teraz wiemy, Oświecenie wcale nie było naiwną nadzieją, lecz doskonale zdaje egzamin. Z drugiej strony bardziej niż kiedykolwiek wymaga energicznej obrony. Oświecenie płynie pod prąd ludzkiej natury – trybalizmu, autorytaryzmu, demonizacji innych, myślenia magicznego - której usterki skwapliwie wykorzystują demagodzy. W związku z tym ideały oświeceniowe nie tylko nie są przedmiotem powszechnej zgody wśród intelektualistów, lecz z wściekłością zwalczają je pesymiści religijni, polityczni i kulturowi, którzy przekonują, że cywilizacja zachodnia weszła na drogę ostatecznego upadku. Skutkuje to zgubnym fatalizmem i chęcią zniszczenia cennych instytucji demokracji liberalnej i globalnej współpracy.
Pinker analizuje źródła sceptycyzmu i strachu. Czy ludzie są ze swej istoty irracjonalni? Czy do ugruntowania moralności potrzebujemy religii? Czy nowoczesność wpędziła nas w samotność i skłonności samobójcze? Czy żyjemy w "epoce postprawdy"? W "epoce terroru"? Czy wszystko się zawali w apokalipsie wojny jądrowej, niedoboru zasobów, zmian klimatycznych i zerwanej z uwięzi sztucznej inteligencji?
Z intelektualną głębią i literacką swadą Steven Pinker przedstawia argumenty za rozumem, nauką i humanizmem: ideałami, których potrzebujemy, aby zmierzyć się z naszymi problemami i podtrzymać postęp ludzkości.
"Moja nowa ulubiona książka wszech czasów".
Bill Gates
