20 stycznia 2023, piątek"Głęboką swą inteligencją, wiecznie młodym i gorącym sercem umiał On zrozumieć, iż w dziejach sztuki jedynie forma się zmienia i zmieniać się musi, dążąc niestrudzenie po zawiłych ścieżkach rozwoju ludzkości, istotna jednak treść pozostaje zawsze tą samą; zrodzoną w poczuciu głębi i tajemnicy życia, ofiarną, wytrwałą pracą w imię bezinteresownego ideału. "
Tak Karol Szymanowski pisał o swoim starszym przyjacielu, z którym łączyły go częste, długie gawędy i wspólna przestrzeń wartości – podobne zapatrywania na witalny nurt sztuki, unikający modnych ograniczeń formalno-stylistycznych. Monograficzna płyta poświęcona twórcy, który wymyka się naturalnemu szeregowaniu kompozytorów według prawideł postępu, a którego twórczość pozostaje świadectwem głębokiej szlachetności i wewnętrznej pogody ducha – to niewątpliwe osiągnięcie Magdaleny Lisak, jednej z najwybitniejszych polskich pianistek. Z kompozytorem łączy ją także trop autobiograficzny, jej dziadek bowiem, wyróżniający się pianista, dyrygent i kompozytor, Zbigniew Dymmek, studiował w klasie Romana Statkowskiego w konserwatorium w Warszawie. Przywraca ona współczesności twórczość kompozytora, który niesłusznie znalazł się na marginesie historii polskiego życia muzycznego.
(... )
Twórczość Romana Statkowskiego obejmuje 40 opusów. (... ) Utwory na fortepian Statkowski komponował przez całe życie – rozpoczął już w czasie studiów w Polsce. Duża część tej twórczości powstała w Petersburgu i Moskwie (przeważnie sentymentalne kompozycje o tytułach salonowych, np. Valse triste, Fariboles), a pod koniec życia w Warszawie (1925) stanowiła swego rodzaju erzac z powodu niespełnionych planów operowych. Już jednak kompozycje napisane w Moskwie odznaczały się, jak pisał Stanisław Niewiadomski, "doskonałą znajomością instrumentu". Chociaż sam kompozytor nie widział siebie nigdy w roli koncertującego pianisty, pobierał lekcje fortepianu u Antoniego Sygietyńskiego, cenionego pianisty i krytyka muzycznego, profesora Instytutu Muzycznego, ucznia Rudolfa Strobla i Carla Reineckego. To prawdopodobnie w tym okresie Statkowski zdobył szereg umiejętności, dzięki którym jego muzyka fortepianowa jest tak doskonale pianistyczna. W istocie rzeczy komponował ją tak, aby w pełni ukazać możliwości techniczne i wyrazowe fortepianu, aby idealnie leżała pod ręką pianisty. Od początku, kiedy ogłosił swoje opusy fortepianowe, krytycy podkreślali doskonałą formę owych miniatur i szlachetność stylu, prostotę i szczerość wyrazu. Jego melodyka nastrojona jest na głęboki przekaz uczuć, nieraz melancholijnie zadumana, zawsze wytworna w śpiewności i ujęta w delikatną harmonię – co podkreślał Józef Reiss. W muzyce tej przemawia duch Roberta Schumanna, Felixa Mendelssohna, Maurycego Moszkowskiego (szczególne wzorce kontrapunktyczne), romantyków rosyjskich.
Michał Klubiński
Lista utworów:
Roman Statkowski (1859−1925)
Dwa walce, op. 5 [9:02]
1. Valse flottante nr 1 (4:51)
2. Valse-Caprice nr 2 (4:11)
3. Oberek, op. 9 nr 2 (2:42)
Six Pièces, op. 16 [9:38]
4. All'antico nr 4 (2:57)
5. Alla burla nr 5 (3:40)
6. Auprès de la fontaine nr 6 (3:01)
Immortelles, op. 19 (zeszyt 2) [7:10]
7. Allegro tempestuoso (1:23)
8. Moderato (2:01)
9. Con moto giusto (3:45)
10. Krakowiak, op. 23 nr 5 (2:17)
Deux Polonaises, op. 26* [10:47]
11. Polonaise f-moll nr 1 (4:51)
12. Polonaise E-dur nr 2 (5:56)
13. Toccata, op. 33 (3:52)
Six Préludes, op. 37 [12:56]
14. Prélude nr 1: Moderato (2:13)
15. Prélude nr 2: Agitato e strepitoso (1:02)
16. Prélude nr 3: Allegretto (1:42)
17. Prélude nr 4: Patetico e marcatissimo (1:47)
18. Prélude nr 5: Largo (3:05)
19. Prélude nr 6: Con moto (3:05)
czas całkowity: (59:04)
* światowa premiera fonograficzna
