25 czerwca 2021, piątekAndris Nelsons i Boston Symphony Orchestra kontynuują nagrodzony Grammy cykl nagrań symfonii Szostakowicza z rewelacyjnymi wykonaniami pierwszej i ostatnich symfonii kompozytora.
Trzy nagrody Grammy i kolekcja entuzjastycznych recenzji stoją za trwającym cyklem nagrań piętnastu symfonii Dymitra Szostakowicza pod batutą Andrisa Nelsonsa. Seria wizjonerskich interpretacji dyrygenta z Boston Symphony Orchestra, nagrywana na żywo przez Deutsche Grammophon, jest obecnie kontynuowana wraz z wydaniem dwupłytowego albumu z Symfoniami nr 1, 14 i 15 oraz Symfonią kameralną rosyjskiego kompozytora.
To wydawnictwo łączy w sobie symbolicznie zawrotną energię młodości, z głębokimi refleksjami kompozytora u kresu życia. Pierwsza symfonia to sukces kompozytorski i znakomity początek kariery artystycznej, to także nie całkiem udany udział Szostakowicza w I Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim w 1927 roku. Na przeciwległy niejako biegun przeniesie nas Symfonia kameralna, oparta na VIII kwartecie smyczkowym kompozytora, zaaranżowanym na orkiestrę kameralną przez Rudolfa Barszaja. To jeden z najbardziej osobistych i posępnych utworów Szostakowicza, z odniesieniami do wcześniejszych dzieł kompozytora, zawierający także ukryty w nutach podpis autora, układ dźwięków D – Es – C H.
Od czasu mianowania łotewskiego dyrygenta dyrektorem muzycznym orkiestry w 2014 roku, Maestro Nelsons i Boston Symphony Orchestra nadal dzielą się z nami pogłębionym zrozumieniem muzyki Szostakowicza. Wydane w następnym roku nagranie X Symfonii kompozytora zostało przez Gramophone przyjęte jako "najbardziej elektryzujące... jakie mieliśmy od pół wieku". Album ustanowił nagrodzony nagrodą Grammy punkt odniesienia dla całego cyklu. Trzy kolejne dwupłytowe albumy potwierdziły szczególne walory tych wybitnych wykonań Szostakowicza i przyciągnęły do symfonii kompozytora nową publiczność.
Najnowsza część cyklu została zarejestrowana na żywo podczas występów w Boston's Symphony Hall od listopada 2018 do stycznia 2020. Łotewska sopranistka Kristīne Opolais i ukraiński bas Alexander Tsymbalyuk dołączyli do BSO i jego dyrygenta jako soliści w XIV Symfonii Szostakowicza.
"Nasze najnowsze nagranie obejmuje całe twórcze życie" - komentuje Andris Nelsons. "Szostakowicz był nastolatkiem, gdy jako student Konserwatorium Leningradzkiego zaczął szkicować I Symfonię. Odzwierciedla ducha optymizmu nowego społeczeństwa sowieckiego. Ale w muzyce jest też maniakalne napięcie, być może odzwierciedlające pochłaniającą energię pracę Szostakowicza, aby zarobić pieniądze towarzyszące niemym filmom przy fortepianie.
Prawie pół wieku dzieli I Symfonię Szostakowicza od jego dwóch ostatnich dzieł z tego gatunku. Czternasta i piętnasta Symfonia zostały napisane po cierpieniach i niepewności lat stalinowskich, brutalnej wojnie z nazistami oraz dziesięcioleciach radzenia sobie z cyniczną sowiecką cenzurą i przygnębiającą biurokracją. Przede wszystkim, ukazują strach Szostakowicza przed śmiercią i zmaganie się z wielkimi życiowymi pytaniami. "Z jego szczególnego doświadczenia lęku, choroby i straty wynika coś uniwersalnego" - zauważa Nelsons. "Szostakowicz nie był egoistą, nie był egocentrykiem. Ale po śmierci Stalina w 1953 roku jego muzyka staje się bardziej o samym Szostakowiczu".
Kompozytor zerwał z konwencją formy, budując swoją XIV Symfonię z jedenastu tekstów wierszy m. in. Lorki, Apollinaire'a i Rilkego, tworząc partyturę eksplorującą śmierć i złożone emocje, które ona wyzwala. Ukończona w 1971 XV Symfonia została napisana z perspektywy kompozytora, który przeżył już atak serca i cierpiał z powodu złego stanu zdrowia. W tym utworze znowu – niejako – podważył tradycyjną formę symfonii, dostarczając urzekającego montażu nawiązań do wcześniejszych dzieł Szostakowicza i muzyki innych twórców, w tym cytatów z uwertury do opery "Wilhelm Tell" Rossiniego, fragmentów dzieł Ryszarda Wagnera (Tristan i Izolda, Pierścień Nibelunga) oraz popularnej, nostalgicznej pieśni Michaiła Glinki.
Nelsons i Boston Symphony Orchestra kończą swoje nagranie Symfonią Kameralną. Utwór powstał w 1960 roku jako VIII Kwartet smyczkowy c-moll, Op. 110, który Szostakowicz zadedykował "Pamięci ofiar faszyzmu i wojny". Został on następnie z niezwykłą wrażliwością zaaranżowany na orkiestrę kameralną przez altowiolistę i dyrygenta Rudolfa Barszaja, który zbliżył się do kompozytora w późniejszych latach i dyrygował prawykonaniem jego XIV Symfonii w 1969 roku.
Lista utworów:
CD 1
Symphony No. 1 in F minor op. 10 f-moll
1. Allegretto – Allegro non troppo
2. Allegro
3. Lento
4. Lento – Allegro molto
Symphony No. 15 in A major op. 141 A-dur
1. Allegretto
2. Adagio – Largo – Adagio – Largo
3. Allegretto
4. Adagio – Allegretto – Adagio – Allegretto
CD 2
Symphony No. 14 in G minor op. 135 g-moll
1. Adagio: De profundis (Federico García Lorca) AT
2. Allegretto: Malagen'ya (Malagueña: Federico García Lorca) KO
3. Allegro molto: Loreleya (Loreley: Guillaume Apollinaire) KO & AT
4. Adagio: Samoubiyca (Le Suicidé: Guillaume Apollinaire) KO
5. Allegretto: Načeku (Les Attentives I: Guillaume Apollinaire) KO
6. Adagio: Madam, posmotrite! (Les Attentives II: Guillaume Apollinaire) KO & AT
7. Adagio: V Tyur'me Santė (À la Santé: Guillaume Apollinaire) AT
Allegro: Otvet zaporožskikh kazakov konstantinopol'skomu sultanu
(Réponse des Cosaques Zaporogues au Sultan de Constantinople: Guillaume Apollinaire) AT
9. Andante: O, Del'vig, Del'vig! (O Delwig, Delwig: Wilhelm Küchelbecker) AT
10. Largo: Smert' poėta (Der Tod des Dichters: Rainer Maria Rilke) KO
11. Moderato: Zaklyučeniye (Schlussstück: Rainer Maria Rilke) KO & AT
Kristine Opolais soprano (KO) · Alexander Tsymbalyuk bass (AT)
Chamber Symphony in C minor op. 110a arr. Rudolf Barshai
from String Quartet No. 8 in C minor op. 110 A-dur
12 1. Largo
13 2. Allegro molto
14 3. Allegretto
15 4. Largo
16 5. Largo
